АҚШ 2008 йилдаги иқтисодий кризисдан 1-2 йил ичида чиқиб олгандан кейин, унинг иқтисодиёти тўхтовсиз барқарор шаклда юксалиб борар эди. Бу мамлакатда иқтисодиётнинг аҳволини ўзида акс эттирувчи кўрсатгич - Нью-Йорк фондлар биржасининг Dow Jones индекси эканлигини ҳар доим эслатиб келардик. Яна бир бор эслатамизки, Dow Jones индекси АҚШдаги энг катта 30 та компания акцияларининг ўртача нархининг кўрсатгичидир. Яъни, энг катта 30 та компания акцияларининг нархи ошмоқдами, демак, уларнинг иши яхши кетмоқда.

Дональд Трамп 2006 йил ноябрь ойидаги президент сайловларида ғалаба қозониши биланоқ Dow Jones индекси аввалги йиллардагидан ҳам кескин ортишга бошлагани – биз тарафимиздан АҚШ иқтисодиётининг Дональд Тампга бўлган ишончи деб баҳоланиб келмоқда эди. Эслатиб ўтамиз, Dow Jones индекси шу йил 26 январда 26 минг 617 га чиқиб, навбатдаги тарихий рекордни урди.

Аммо, айнан ўша кунларда Дональд Трамп асосан Европадан сотиб олинадиган қуёш батареяси ва кир ювиш машиналарига, кейин пўлат ва алюминий каби металларга импорт тарифларни, яъни қўпороқ қилиб айтсак, уларга солиқни орттирди. Солиқ давлат бюджетига тушади, демак, бу АҚШ фойдасига. Аммо, қуёш батареяси, кир ювиш машиналарининг, сотиб олинаётган металлар ҳам ишлатилган товарларнинг нархи ошади, бу исеъмолчилар, яъни АҚШ фуқаролари учун яхши нарса эмас-ку.

Шу сабабдан, катта ширкатлар акцияларининг нархи, демак Dow Jones индекси, кескин тушишга бошлади. Бу орада Дональд Трамп Хитойдан олинадиган товарлар учун олинадиган умумий солиқни бир неча йилда 100 млрд долларга ошириш қарорини эълон қилди. Уларнинг ичида ўйинчоқ, оёқ кийими, мебель ва бошқа анъанавий истеъмоллар молларидан ташқари,мобиль телефонлар, компютерлар ва бошқа электрон жиҳозлар бор, Натижада, Dow Jones ўпирилиб тушабошлади ва иқтисодий кризис келмаяптими деган саволлар ўртага чиқабошлади.

“Ҳаракат” Агентлиги февраль ойининг бошларигаи таҳлилида Dow Jones индексининг тушиши узолқ бўлмаслигини тахмин қилган эди. Аммо, ундай бўлмаяпти. Расмдаги графикда Dow Jones индексининг январнинг охиригача зиг-загли ортиб борганини, кейин зиг-загли кескин тушишини кўрмоқдасиз. Расмни яхшироқ кўриш учун уни курсор билан босинг.

АҚШ фондлар бозорининг аҳволига тўғри баҳо бериш мутахассисларнинг иши. Улар ҳозир оптимистик руҳдалар ва кризис бўлмаслигини, катта бизнес эгалари ҳам, истеъмолчилар ҳам, Дональд Трамп қилаётган ишлар ўз фойдаларига эканлигини тезда тушуниб етишларини башорат қилмоқдалар.

Биз эса, вақтдан фойдаланиб, ҳар доим айтиб келаётган гапларимизни қайтарамиз. АҚШда ишлаётган ўзбеклар ҳам, бошқа мамлакатлардагилар ҳам, фондлар биржаси/бозорида кетаётган жараёнлар билан қизиқишлари, қўл билан ушлаб бўлмайдиган, кўзга кўринмайдиган Dow Jones каби индекслар билан яшашни ўрганишлари, пулларини фақат банкларда эмас, ФОНДЛАР БОЗОРИНИНГ АКЦИЯЛАРИДА ҲАМ САҚЛАШНИ ЎРГАНИШЛАРИ ЛОЗИМ. Чунки, пулни фондлар биржасининг акцияларида ушлаганлар пулини банкда ушлаётганларга нисбатан жуда кўп фойда оладилар.

Яна эслатмоқчимизки, Ўзбекистонимизни ҳозирги ғариб, аянчли аҳволдан олиб чиқиш учун, биринчи навбатда, катта хусусий тадбиркорликка йўл бериш, катта бойлар, яъни инвесторлар синфи яратиш йўлидаги тўсиқларни олиб ташлаш лозим. Айни замонда, ҳақиқий фондлар биржаси, яъни хусусий ширкатларнинг акциялари ҳам сотиладиган бозор/биржа яратилиши, бундай бозорнинг Dow Jones каби индекси бўлиши керак.

Шундай индекс бўлса, Шавкат Мирзиё халқни алдаб, фаровонлигимиз ўсиб бораётгани ҳақида лофлар айтолмайди. Чунки, аҳволимиз қанақалигини Dow Jones каби индекс ҳам кўрсатиб туради.