Кеча “Ҳаракат”нинг сайти ва унинг Фейсбукдаги саҳифасига қўйилган “Бекободда Металлургия комбинати тафтиш қилинмоқда” номли хабарга ўзини “Savol Berishdan To'xtamang” деб таништираётган ўқувчимиз бир қарашда арзимагандек бўлиб кўринаётган фикр билдирибди. “Бола баҳона дийдор ғанимат” деганларидек, биз ҳам ўқувчимизнинг фикри баҳонасида Ислом дини билан боғлиқ муҳим бир мавзуни тилга олмоқчимиз.

Savol Berishdan To'xtamang: “Деярли барча давлат назоратидаги корхоналарда катта ўғрилик, уюшган жиноятчилик мавжуд. Аслида Ўзбекистонда ўрнатилган тизим бу жиноятларсиз яшай олмайди.”

“Ҳаракат”: Автомобиллар бор экан, ҳеч қачон аварияларни мутлақо йўқ қилиб бўлмаслиги каби, одамлар бор экан, порхўрлик ва коррупцияни ҳам ҳеч қачон тўхтатиб бўлмайди. Аварияларни минималлаштириш учун турли ишлар қилинади, аммо асосий усул – автойўллар тизимини мукамаллаштиришдир. Худди, шунга ўхшаб, порахўрлик ва коррупцияни минималлаштириш учун турли усуллар ишлатилса ҳам, асосий усул - жамиятни демократиялаштиришдир.

"Ҳаракат" бу фикрни йиллардан бери айтиб келмоқда. Ўзбекистон демократия масаласида дуёнинг охирги ўринларидан бирида туради, демак, порахўрлик ва коррупция бўйича дунёда биринчиларданмиз. Шундай экан, асосий мақсадимиз мамлакатни демократиялаштириш бўлиши керак. Аммо, демократия йўлида ҳозирги мажуд режимдан ташқари яна бир буюк хавф бор.

Кўпчиликнинг ҳаёлига ҳам келмайдиган бундай фикрларни аввалдан тушунган "Бирлик" лидери Абдураҳим Пўлат "Бирлик"нинг 1990 йил май ойида ўтказилган қурултойида "Бирлик" дастурининг "Мустақил ва демократик Ўзбекистон учун" шаклидаги шиорини "Демократик ва мустақил Ўзбекистон учун" деб ўзгартиришни таклиф қилган ва у таклиф қабул қилинган эди.

Аммо, минг афсуски, ҳатто бирликчиларнинг кўпчилиги ҳам бу ўзгартиришнинг моҳиятига эътибор бермаганлар.

Мен, дейди Абдураҳим Пўлатнинг ўзи, демократия бор жойда дин эркинлиги бўлиши кераклигини, диний эркинлик ҳар қандай мусулмон мамлакатини тезда исломий давлатгчиликка олиб келишини, исломий давлатчилик эса, қолоқликка юз ўгириш эканлигини ўша вақтлардаёқ, яъни мустақиллик учун курашаётган йилларимиздаёқ жуда яхши тушунардим. Аммо, Ислом дунёсида тарихда биринчи дунёвий/секуляр давлат яратган улуғ Отатуркнинг тажрибасидан келиб чиқиб, исломий давлатчиликнинг олдини оламиз, деб ўйлардим.

Бироқ, Туркияда яшаган йилларим кўрдимки, Отатурк ислом давлатчилигининг олдини олиш мақсадида жуда ва жуда чекланган демократик давлат қурган, исломчиларнинг давлат бошига келишинининг олдини олиш учун дунёвийликнинг кафолатини армияга берган.

Демократиянинг ривожланиши Туркияда исломчиларни оёққа турғазабошлаганини ҳам кўрдим. Айнан Туркиянинг мисоли мени шу пайтгача ҳеч кимнинг ҳаёлига келмаган фикрга олиб келди – Ислом динининг ўзи Қуръоннинг хато тафсири асосида пайдо бўлган тушунчаларидан воз кечиб, дунёвийлик/секуляризм принципини қабул қилмагунча, ислом давлатларида демократия бўлолмайди, демак, Ислом дунёси ҳозирги қолоқлик ва қашшоқликдан чиқолмайди.

Вақти келгани учун эслатмоқчиман, “Бирлик” оёққа тураётган йиллари биз қўлбола усуллар билан чиқараётган “Бирлик” ва “Демократик Ўзбекистон” газеталаридан биридаги мақоламда диний масалаларни ҳам тилга олиб, у пайтда “дунёвийлик” ва “секуляризм” атамаларини билмаганим учун русларнинг “светский” атамасини ишлатиб, мақсадимиз “светский давлат” эканлигини ёзганимда, исломчилар баъзи ўртоқларимига “ана, раисингиз “советский” тузумни тикламоқчи” дейишган экан. Яъни, улар “светский” атамасини ҳам билмаганлари учун, уни “советский” деб тушунишган.

Ҳозир Ўзбекистондаги тоталитар тузим ўзининг сўнги, яъни ўлим босқичига ўтиб бўлганини кўраётганим ва Ўзбекистонда демократиянинг ривожланиши бизни ўта тезлик билан исломий давлатчиликка олиб келишини тушунганим туфайли, Ислом дини дунёвийлик принципини қабул қилишини тезлаштириш лозимлигига катта эътибор бермоқдаман. Бундан ҳам муҳими, Ислом дини ўз ичида жиддий ислоҳотлар ўтказишга мутлақо тайёр эмаслигини ҳам тушунганим сабабли, одамзотнинг прогрессив қисмини Ислом динига ёрдам беришга чақирмоқдаман.

Бошқа йўл йўқ, чунки ҳозирги ислом терроризмининг илдизлари Ислом динининг хато тушунчаларига асосланган сабабли, ривожланган давлатларнинг ислом терроризмига қарши кураши - Ислом динини ўлим йўлига олиб боради. Мақсадимиз – бунинг олдини олиш бўлиши керак.

Ҳатто, ўз сафдошларимнинг бир қисми 1990 йилдаги демократияга урғу беришимни тушунмаганлари каби, ҳозир Ислом динининг хато тушунчаларидан келиб чиқаётган хавфга эътиборим кучайиб боришини тушунмаётганларини ҳам биламан. Демак, ишимиз осон иш эмаслигини, Туркияда бўлаётган жараёнларни ҳам ҳисобга олиб, ишимиз ўта оғир ишлигини ҳам жуда яхши биламан.