15 May 2005
03:00 - 20:00 - Ислом Каримовнинг Андижон исёни хакидаги хикояси ва унга шархи 19:00 - Рустам Шоабдурахмонов устидан жиноят иши кўзгатилди - «Нега йигламайсан, ахли Андижон?» 15:00 - Андижонда халкка ўк отганалар ва оттирганлар халк олдида жавоб берадилар! («Бир
20:00 - Ислом Каримовнинг Андижон исёни хакидаги хикояси ва унга шархи

Ўзбекистон президенти Ислом Каримов ўзи томонидан кеча, 14 майда, куннинг биринчи ярмида ўтказилган матбуот конференциясида Андижон исъёнини ўз режими учун фожеа деб таърифлар экан, исъён катнашчиларига ўк отишга буйрук берганидан тонди.

Андижон исъёнига багишланган, мохият-эътибори билан хорижий журналистларни чалгитиш ва халк учун таргибот максадларини кўзлаган, шунинг учун кеча кечкурун 2 ярим соат давомида ва бугун кундузи хам Ўзбекистон телевидениесидан ўзбек ва рус тилларида намойиш этилган матбуот конференциясини Ислом Каримов 12 майдан 13 майга ўтар кечаси содир бўлган вокеалар хикоясидан бошлади.

Президентга кўра, автомат ва тўппончалар билан куролланган 30 киши чамасидаги, И.Каримов ибораси билан айтганда, “бир гурух жиноятчилар“ соат 12 яримдан ошганда шахардаги патруллик-сокчилик хизмати батальони навбатчиларига сездирмай унинг ичкарисига киришган. Бу ердаги 4 навбатчини отиб ташлаганлар, сўнг батальон аслахахонасидан бир неча ўн автомат, кўплаб граната ва тўппончаларни кўлга киритиб, батальон худудини тарк этишган.

Сўнгра улар харбий кисм томон кетишган. Йўл-йўлакай бошка шерикларини хам ўзлари билан олишган. Соат тахминан 1-у 30 да Ички ишлар вазирлигининг сокчилари хизмат кўрсатадиган 34-харбий бригада жойлашган худудга бостириб кириб, у ерда хам 5 навбатчини ўкка тутганлар хамда жанговар куроллар - яна автоматлар, гранатлар, шунингдек, 20 та пулемеёт, ЗиЛ-130 юк машинасини ўлжа олганлар. Шу машинада шахар камокхонасининг дарвозасини уриб йикитиб, камокхона ичига кирганлар ва ундаги деярли хамма махбусни - 600 кишини озод килиб юборганлар. Бош максадлари шу кунларда Андижон вилоят судида “акрамийлик“да айбланиб, судланаётганларни озод килиш бўлган.

Нихоят, “жангарилар“ кий-чув билан 3 объектга - вилоят ички ишлар бошкармаси, МХХнинг вилоят ва шахар бошкармаси хамда вилоят хокимлиги биноларига якинлашганлар ва хокимликка карашли биноларни тўлик ва бошкармаларнинг биноларини ўзларига кўрсатилган каршилик сабабидан кисман ишгол килганлар. Бу жараёнда 20 дан ортик кишини (улар орган ходимлари бўлса керак) гаровга олишган.

Сўнгра бу йигитлар уч кўчанинг бошланишида жойлашган хокимлик биноси атрофида турли автомобиллардан иборат баррикада куриб, уларни жойидан жилдириш кийин бўлиши учун ёндирганлар. Боз устига, И. Каримовнинг айтишича, бу йигитлар ўз оила аъзолари - аёллари, болалари, кекса ота-оналарини чакириб, хокимлик биноси атрофида 300 нафарча одамдан иборат жонли калкон хосил килишган, бино томи устига мерганларини жойлаштиришган. Аслида, хукук химоячилари ва махаллий кузатувчиларнинг гувохлик беришича, жонли калкондаги одамлар сони кўпая бориб, кундузи, соат 11 атрофида карийб 10 минг кишига етди. Улар ўтказган бир неча соатлик митингда ўз халкини геноцид килаётган Ўзбекистон хукуматининг, хусусан президент Каримовнинг истеъфоси талаб килинган эди.

Матбуот конференциясида президентнинг айтишича, у эрталаб Андижонга бориб, “муаммоларни ечиш“, “одамларни химоя килиш, ёшлар хаётини саклаш“ (?) учун штаб тузибди. Шундан сўнг “ишголчи“лар билан музокараларга киришилган. Музокараларда асосан ички ишлар вазири Алматов ва вилоят хокими Бегалиев катнашган. И.Каримовнинг гапларидан маълум бўлишича, бунга ўзи бош-кош бўлган. “Ишголчи“лар ўз куроллари билан автобусларда истаган йўналишларида чикиб кетишлари таклиф килинган, лекин улар турли хибсхоналардаги 6 хаммаслагининг озод этилиб, олиб келинишини талаб этишган. Каримов томони бунга унамаган. Унамасликни Каримов бир марта ён бериш бундан буён бўладиган шу тахлитдаги акцияларга кенг йўл очиш бўлур эди деб тушунтирди.

Каримовга кўра, музокараларга халакит бермаслик учун соат 18 гача хокимлик биноси олдига харбийлардан хеч ким йўлатилмаган. Кош корайишига якин колганда, бино чор атрофдан ўраб олинган, устига вертолёт учирилган. Бинога хужум бошланишини пайкаган “ишголчи“лар ундан 3 гурухга бўлиниб чикиб, шахар ташкарисига кетишган. Кискаси, кўлга олинмаган.

Президент ўз маълумотларига таяниб, “ишголчи“лар илгари судланмаган, жиноят килмаган одамлар эканини эътироф этди ва уларнинг режасини аввал Андижонни забт этиб, сўнгра Тошкентга юриш эди деб тушунтирди.

И.Каримов хукукни мухофаза килувчи органлар томонидан 10 нафардан ортик киши, “ишголчи“лар томонидан эса бундан хам кўп одам халок ва икки тарафдан камида 100 нафардан одам ярадор бўлганини камтарона тахминлади. Холбуки, хукук химоячилари ва махаллий кузатувчиларнинг аниклаштирилган бугунги хисоб-китобларига караганда, ўлганлар сони 500 дан кам эмас, улар орасида аёллар, болалар ва кексалар бор. Бедарак йўколганларнинг хам сон-саноги йўк.

Президент Андижон вокеалари муносабати билан ўзининг куч ишлатувчи идоралари ходимларини жазолаганини маълум килди. Унинг айтишича, Андижон вилояти ички ишлар бошкармаси бошлиги хамда вилоят ва шахарнинг айрим рахбарлари ишдан олинган.

Ўзбекистон президенти Андижон исъёни сабабини Киргизистондаги вокеалардан Ўзбекистонга нусха кўчириш билан изохлади. Унингча, ёпик козонда буг йигилаверса ва буг чикишига имкон берилмаса, козон ёрилади-кўяди. Жамиятдаги портлашга эса ахолининг норозилиги, ижтимоий хаксизлиги ва чорасизлиги, дардкаши йўклиги олиб келади. Мазкур хакикатни Каримов, албатта, Ўзбекистонга эмас, балки Киргизистонга нисбат бериб айтди. Бу ўринда ўзбекларнинг “аввал ўзингга бок, сўнг ногора кок“ деган накли эсга келади.

Матбуот конференциясида ўзининг хар кандай революцияга карши ва эволюция тарафдори эканини алохида таъкидлаган И.Каримовга кўра, 80 % дан ортик ахолиси мусулмонларни ташкил этувчи Марказий Осиё халклари тафаккури европаликларникидан буткул фарк киладики, бу ерда революциялар масаласига эхтиёт бўлиб ёндошиш лозим экан.

И.Каримовнинг иддаосича, Андижон исъёни камида 3–6 ой давомида тайёрланган бўлиб, ташкилотчилари Марказий Осиё ва унинг атрофидаги улкан худудларда халифалик давлатини тузаман деб юрган “Хизб ут-Тахрир“ эмиш. Аникроги, унинг бир тармоги бўлган “акрамийлик“ экан.

Хорижий журналистлар кўнглида Ўзбекистон давлат рахбарига берадиган кўпгина саволлари бор эди. Вазият такозоси билан ўз саволларини эркин беролмадилар. Бир журналист кўчага чиккач, 13 май куни Андижондаги Навоий шохкўчасини тўлдирган 50 минг ахолини “ишголчи“ларнинг кариндошлари ёки диний экстремистлар деб бўлармикан? - деган саволини бизга берди...

19:00 - Рустам Шоабдурахмонов устидан жиноят иши кўзгатилди

Кеча, 14 майда Ўзбекистон Ички ишлар вазири ўринбосари Алишер Шарофутдинов Ўзбекистон радиоси мухбири билан сухбатда якинда лавозимидан олинган Тошкент шахрининг собик хокими Рустам Шоабдурахмоновнинг устидан Жиноят Кодексининг бир неча моддалари билан жиноят иши кўзгатилганини айтган. Хусусан, вазир ўринбосари журналистга карата: "Сизлар бир хамкасбингиз жиноий жавобгарликка тортилганига (С. Ёкубов назарда тутиляпти, - Харакат) шунча айюханнос соласизлар, мана Жўрабеков, Шоабдурахмоновларнинг устидан иш кўзгатилди" деган. Аммо унинг кайси айбловлар билан тергов килинаётганига изох бермаган.

Агар собик хокимнинг терговлари жиддий тус олса, Тошкентдаги кўпгина "оксуяк"ларнинг мавкеига путур етади. У собик Давлвт маслахатчиси Темур Алимовнинг ўринбосари бўлиб ишлаган даврда ўзига хос гурух тузган ва шу гурухнинг кўллаб-кувватлови билан шахар хокимлигини кўлга киритганди, дейди мухбиримиз. Ажабланарлиси шундаки, бундан бир неча кун аввал Шоабдурахмоновнинг Макроиктисодиёт ва статистика вазирига ўринбосар этиб тайинлангани борасида хам хабар олгандик.

«Нега йигламайсан, ахли Андижон?»

Мазкур сатрлар муаллифи, мархум Ўзбекистон халк шоири Мухаммад Юсуф номидаги адабий-ижтимоий жамгарма Андижонда конли вокеалар кечаётган шу кунларда унинг хаёти ва ижодини ёритиб борувчи "Олтин калам" газетасига асос солди. Газетанинг нишона сонида адибнинг хаёти, фаолияти ва дўстларининг хотиралари ўрин олган. Ўзбекистоннинг маддох кахрамонлари Абдулла Орипов, Озод Шарофитдиновларнинг маколаларида шоирнинг Прездидент мехрини козонгани, Халк шоири унвони айнан Каримовнинг ташаббуси билан берилгани эътироф этилади.

Таъкидлаш жоизки, киска умрида самарали ижод килган Мухаммад Юсуфнинг Юртбошига багишланган касидалари, "Хеч кимга бермаймиз, сени Ўзбекистон!" сингари сиёсий ритмдаги шеъралари блан биргаликда омманинг дардини куйловчи, халкона охангдаги битиклари хам куп эди, дейди мухбиримиз.

15:00 - Андижонда халкка ўк отганалар ва оттирганлар халк олдида жавоб берадилар! («Бирлик» Партиясининг Баёноти)

15 май 2005 йил

Андижондаги 13 май вокеалари кўрсатдики, Ўзбекистонда Каримов бошкараётган режим кундалик хаётий масалаларни хал этишга кодир эмас. Кичкина бир куролли гурух камокхонадан бошлаб вилоят хокимлигигача, яъни истаган ерини осонликча босиб олиши мумкинлигини намойиш килди.

Демократик принципларга содик бўлган «Бирлик» Партиясининг аъзоларига зўравонлик килиш, унинг вакилларини якинда бўлиб ўтган сайловларда катнаштирмаслик учун коннубузарлик килишда устаси фаранг эканлигин кўрсатган хокимият бошка йўналишдаги мухолифатчиларга карши хеч нарса килолмаслиги равшан бўлмокда. Хукумат Тошкентда салкам доимийга айланган террористик хужумларни тўхтатолмагани каби Андижондек бир вилоят марказининг ўз контроли остидан чикиб кетишини хам олдини ололмаслигини кўрсатди.

Бу куролланган гурухнинг хатти-харакатлари ноконуний ва зўравонликка асослангани учун кораланиши кераклиги табиий. Аммо, уларнинг талаби айнан мавжуд хокимият тарафидан топталаётган адолатни тиклаш бўлгани ва уларнинг талабини кўллаб кувватловчи минглаб кишилар кўча ва майдонларга чиккани сабабли, Ўзбекистон рахбарияти вазиятни нормаллаштириш максадида музокарага асосланган тинч йўлларни танлаши лозим эди. «Бирлик» Партияси бу масалада хар тарафлама ёрдамга хозир эканини эълон киди, лекин хокимият бундан фойдаланишни истамади.

Ўзбекистон хукумати вазиятдан чикиш учун одатдагидек куч ишлатиш йўлини танлади. Хукук тартибот органлари мутлако ишга яроксиз эканлиги кўриниб тургани учун, конфликтни хал этишга - вазифаси мамлакатни ташки тахдидлардан химоя килиш бўлган ва тинч ахоли бор жойларда амалиёт олиб боришга ўргатилмаган - харбий аскарлар ташланди.

Маълум бўлишича, хокимият вакиллари исёнчилар билан хеч кандай музокара олиб боришмаган, тинч ахолининг хавфсизлигини таъмин этишни ўйлашмаган. Таслим бўлиш хакидаги ультиматумдан сўнгра, харбийлар Андижон вилояти хокимлигини эгаллаб турган куролли гурух ва хокимлик артофидаги ичида ёш болалар, аёллар кўп бўлган тинч ахолини 13 май кечкурун ўкка тутишган. Кочиб кетган исёнчиларни таъкиб килиш бахонасида эртаси кун шахар махаллаларига кирган аскарлар ёш болалар, аёлларга ўк отишган. Натижада, 2 кун ичида, исёнчилардан ташкари, юзлаб одам халок ва ярадор бўлган.

Биз Ўзбекистон хукуматининг ўз халкига карши килган бундай хунрезлигини кескин ва нафрат билан коралаймиз. Ўз халкини ўкка тутиш жиноятдир. Бу ишларнинг бошида Андижонга келиб, амалиётларни шахсан бошкарган мамлакат президенти Ислом Каримовнинг ўзи тургани халкимизнинг такдири кимларнинг кўлида колганини жуда яхши кўрсатмокдадир.

Хеч шубха йўкки, халкни ўкка тутганлар ва туттирганлар халк олдида, конун ва тарих олдида жавоб берадилар.

«Бирлик» Партияси шу кунларда халок бўлганларнинг якинларига хамдардлик изхор этади.

Мавжуд тузумни конституцион йўллар билан ўзгартиришга каратилган бизнинг курашимиз эса давом этаберади.

* * *