22 May 2017
09:35 - Доналд Трампнинг Саудияга келишдан мақсади - мусулмонлар билан шунчаки ярашиш ва сунний-шиалар урушини янада оловлантирииш экан
Кеча тушдан кейин “Араб-мусулмон давлатлари + АҚШ” саммити бўлишини ҳамма биларди. Аммо, у ерда қайси мавзулар тилга олинишини ҳеч ким билмасди. Чунки, бир йил аввал, яъни АҚШдаги президентлик сайлови компанияси даврида “Ўйлайманки, Ислом бизга душмандек қарайди”, “Мусулмонларнинг АҚШга келишини бутунлай тўхтатиш керак”, “2001 йил 9 сентябрда АҚШда уюштирилган терактлар Саудиянинг ёрдами билан қилинган бўлиши мумкин” каби гаплар гапирган, президентлик курсисига расман ўтиргандан кейин 7 ислом мамлакатидан АҚШга келадиганлар йўлига катта тўсиқлар қўйишга ҳаракат қилган Доналд Трампдан нима ҳам кутиш мумкинди?

Кеча ҳамма нарса маълум бўлди. “Ҳаракат” бу мавзуда ҳеч қандай хабар бермасдан, Ўзбекистоннинг расмий ахборот воситалари нима дейишини кутди. Бизнинг сайтимизга ҳам кўчириб қўйилган ЎзАнинг “Президент Шавкат Мирзиёев араб-мусулмон мамлакатлари ва АҚШ саммитида иштирок этди” номли хабаридан кўриниб турибдики, бечора ЎзАнинг мухбирлари Эр-Риёддаги саммитда нима бўлганини ҳам тушунмасдан, умумий гаплар билан чекланганлар. Тахмин қилиш мумкинки, Шавкат Мирзиё ҳам шу аҳволда.

Дарвоқе, Ўзбекистонда 1 кун аввал тарқатилган хабарларда Шавкат Мирзиё Доналд Трамп билан қисқа суҳбат қилиши айтилганди. Аммо, Қозоғистон ва Тожикистон ахборот воситалари ўз президентлари Доналд Трамп билан қисқа суҳбатда бўлганларини хабар қилиб бўлдилар, Тожикистонда Имомали Раҳмоннинг Доналд Трамп билан тушган расми ҳам тарқатилди, аммо Шавкат Мирзиё Доналд Трамп билан учрашгани ҳақида Ўзбекистонда ҳеч қандай хабар ҳалигача бўлмади. Тахмин қилиш мумкинки, учрашув бўлмаган ҳам. Шунчаки қўл бериб кўришиш бўлган бўлиши мумкин.

“Араб-мусулмон давлатлари + АҚШ” саммитига келсак, айтиш мумкинки, АҚШ Президенти Доналд Трампнинг мақсади - ўтган йили Ислом ва Ислом давлатларига кўрсатган ўта салбий муносабатларини номигагина ўзгарганини намойиш қилиш ва сунний двлатларни АҚШнинг ҳалигача бош душманларидан бири бўлган шиаларнинг Эронига қарши қўйиш бўлган.

Доналд Трам ўз фикрларини Саудия Подишоҳи ва Форс Кўрфази Давлатларининг раҳбарлари билан бўлган учрашувларда айтиб бўлган бўлса керакки, Саудия Подишоҳи “Араб-мусулмон давлатлари + АҚШ” саммитининг очилишидаёқ ўз мамлакатининг асосий душмани Эронга қарши АҚШ билан бирга курашиш кераклигини гапирибди. Буни Reuters Агентлигининг хабаридан ўқиш мумкин. Доналд Трамп саммитда ҳам Эронни ҳамма ерда терроризмни қўллаб-қувватлаётган давлат деб айтибди. Ваҳалонгки, Ғарбга қарши террорни суннийлар қилмоқдалар.

Доналд Трамп ўтган йили ҳамма мусулмонларни АҚШга киритмаслик ҳақида гапирар экан, ислом терроризмининг илдизлари Ислом динининг ўзида, демак, ҳамма мусулмонлар потенциал террористлардир, деган фикрга асослангани шубҳасиз. У Эр-Риёддаги саммита бутунлай бошқача оҳангга ўтди ва Яқин Шарқ мамлакатларини ўз ичларидаги радикал исломчилардан тозаланишга чақирди. Мана унинг Reuters Агентлиги тарафидан тарқатилган сўзлари: “Терроризм бутун дунёга тарқалиб бўлди, аммо тинчлик йўли шу ердан, шу мақаддас юртдан, шу муқаддас ерлардан бошланиши керак. Ҳали кўп нарса қилиниши керак, яъни чин кўнгилдан ислом экстримизмига, исломчиликка ва ислом терроризмига чек қўйиш керак.”

Доналд Трамп очиқча айтмаса ҳам кўриниб турибдики, у ислом экстремизми, исломчилик ва ислом терроризми ислом фанатизмидан қайноқланишига ишора қилиб, Ислом дини туғилган жойдан бошланган терроризмни тўхтатиш мақсадида Ислом динида ўтказиладиган ислоҳотларни айнан шу ердан бошлашга чақирмоқда.

У бу ҳақда “Бирлик “ Партияси раиси Абдураҳим Пўлат каби очиқча гапирмаётганинг сабаби, унинг ўзи ҳали бу фикрларни ҳали тўла гапиришдан ва ислоҳотларга тайёр бўлмаган Ислом дунёси билан қарама-қаршилик қилишдан қўрқаётгани бўлиши мумкин. Абдураҳим Пўлат ўз фикрларини аввал Барака Обамага, кейин Доналд Трампнинг ўзига ёзган хатларида синчковлик билан тушунтиришга ҳаракат қилган, демак, улар ахир бир кун адресини топади.

Шуни ҳам урғулаш керакки, сунний-шиалар урушини янада оловлантирииш хатодир. Мана, Ироқда шу йўлдан борилди, натижада ИШИД каби бир даста террористик ташкилотлар ўртага чиқди. Ислом дини дунёвийлик/секуляризм принципини қабул қилса, сунний-шиалар уруши ўз-ўзидан йўқ бўлади. Аммо, эскича фикрлаб, уруш тўхташини истамаётганлар ҳам бўлиши мумкин.

Бошқа манбалардан ўрганишимизча, Туркия Президенти Ар-Риёдга ўз ўрнига Ташқи ишлар вазирини юборган. Эрон ва Сурия бу ерга таклиф ҳам қилинмаганга ўхшайди.

Расмда – Саудия Подишоҳи “Араб-мусулмон давлатлари + АҚШ” саммитига кириб келаётган АҚШ Президентини кутиб олмоқда.