Бугун айнан Президент Ражаб Эрдўғоннинг таклифи билан Туркия Буюк Миллат Мажлисида ўз депутатларига эга бўлган 4 партиядан 3 тасининг лидерлари Президент саройига келиб, Президент билан учрашдилар. Бу учрашув 15-чидан 16-июлга ўтар кечаси уюштирилган исёндан кейин бўлаётгани учун ўта муҳим эди.

2,5 соат давом этган учрашувга, табиий, Эрдўғоннинг ўзидан ташқари, ҳокимиятдаги исломчиларнинг Адолат ва Тараққиёт Партияси раиси, айни замонда, Бош вазир бўлган Бинали Йилдирим, онамухолифат партияси - Жумҳурият Халқ Партиясининг раиси Кемал Қиличдорўғли ва Миллиётчи Ҳаракат Партиясининг раиси Давлат Боғчали қатнашдилар.

Давлатнинг расмий Анадолу Агентлиги тарқатган хабардан тушунса бўладики, Эрдўғон ва уч партия раиси мағлубиятга учраган исён билан боғлиқ бўлган масалаларни муҳокама қилганлар. Хабар ўта умумий шаклда бўлса ҳам, тушуниш мумкинки, Эрдўғон исённи Фатхуллачи Террор Ташкилоти тайёрлаганига амин эканлиги айтган ва буни исботловчи қандайдир фактларни келтирган. Аслида эса, ҳақиқат ундай эмаслиги кўринмоқда. Исёнчиларнинг бир қисми дунёвийчи/отатуркчилар бўлганга ўхшамоқда. Айнан улар халққа ўқ отишдан кўра чекинишни афзал кўрганлар. Бош вазир эса, табиий, асосан Эрдўғоннинг сўзларини тасдиқлаш билан овора бўлган.

Анадолу Агентлиги Кемал Қиличдорўғли ва Давлат Боғчали исённи қоралаганлари ва демократик йўл билан ҳокимиятга келганларни қўллаб-қувватлашларини айтганларини урғулар экан, икки партия лидерининг бўлган биттадангина фикрини айтиб ўтади. Кемал Қиличдорўғли исёнчиларни жазолаш учун қилинаётган ишларни назарда тутиб “Ҳамма нарса қонунлар доирасида бўлиши кераклигини, қилинаётган ишлар жодугар овига айланиб кетмаслиги кераклигини” гапирибди, Давлат Боғчали эса, “Фатхуллачи Террор Ташкилотидан тозаланамиз деб, Туркия Қуролли Кучларини йўқ этмайлик” дебди.

Кемал Қиличдорўғли ва Давлат Боғчалининг айтган гаплари мутлақо тўғри, дейди мухбиримиз. Аммо, улар Эрдўғон ўз йўлидан қайтмаслигини яхши тушунадилар. Эрдўғоннинг мақсади, асосан дунёвийчилик тарафдори бўлган армиядаги юқори даражали офицерларни йўқ қилиш ва Туркияни исломий давлатга айлантириш. Яъни, унинг ва Фатхулла Гуленнинг мақсадилари умумийдир. Аммо, улар тахт талашиб, жанжалга кирдилар. Ҳозир Эрдўғон ғалаба қозонди, аммо кейин нима бўлиши номаълум.

Бундай шароитда мамлакатдаги ҳамма дунёвийчилик тарафдорлари бирлашиб, исломчилар йўлига тўсиқ бўлишлари керак. Аммо, бу осон иш эмас, ҳамма нарса шуни кўрсатмоқдаки, Туркия ички фуқаролар урушига қараб кетмоқда. Қани энди, Турк Дунёси лидерлари ҳам Эрдўғонни бу хато йўлдан қайтариш учун ҳаракатлар қилсалар эди, яхши бўларди.

Ҳозир эса, Туркияда СССРнинг 37 йилларини эслатувчи репрессиялар бошланди ва авжига чиқмоқда. Исёндан кейин ўтган 10 кун ичида юзлаб генерал-адмираллар ва балки минглаб майдароқ офицерлар ҳибсга олинди, минглаб мактаблар, жамоат ташкилотлари, вақфлар, ширкатлар, ҳатто касаба уюшмалари фатхулла-гуленчиларга яқин бўлгани учун бекитилди. Ўнтача Университет бекитилди, бир ректор аёл қамалди, минглаб ўқитувчилар ишдан ҳайдалди, анчагина қисми ҳибсга олинди ёки ҳибсга олиниш арафасида, минглаб судья ва прокурорлар ишдан ҳайдалди, каттагина қисми ҳибсга ҳам олинди. Ҳамма профессорлар тақиб остида, уларга чет элга чиқиш тақиқланган. Минглаб тиббиёт ходимлари ишдан ҳайдалди. Ўнлаб журналистлар ҳибсга олинди.

Демак, тахмин қилиш мумкинки, аҳоли ичида ҳам исёнга аралашмаган, аммо Фатхулла Гулен тарафдори бўлганлар кўп. Йиллардан бери бу тизим яратилар экан, Эрдўғон бундан хабарсизмиди? Йўқ, у ҳамма нарсани биларди ва Туркиянинг исломлаштиришда ўзига ёрдам бераётган Фатхулла Гулен тарафдорларини қўллаб қувватларди.

Агарда Ражаб Эрдўғон дунёвийчилар, тўғрисини айтсак, отатуркчилар бўлган Кемал Қиличдорўғли ва Давлат Боғчалининг огоҳлантиришларига қулоқ солмаса, Туркия фуқаролар уришига киради. Уруш уч тарафлама бўлади – отатуркчилар, эрдўғончилар ва фатхулла-гуленчилар. Эрдўғон ҳозир армия ва давлат тизимларида ҳамма ерга ўз одамларини жайлаштириб олишга улгурса, урушни айнан унинг тарафдорлари ютади, улар дунёвийчиларни қирғин қилиш ҳаракатига тушадилар.

Йиллар ўтиб, исломлаштирилган Туркия кучсизланиб, кейин парчаланиб кетади. 100 йил аввал парчаланиб кетаётган Туркияни Отатурк сақлаб қолган эди, ҳозир янги Отатурк чиқадиганга ўхшамаяпти. Армия ичида ҳам тузукроқ отатуркчи раҳбар йўқлиги кўриниб турибди.

Дарвоқе, ундан кейин, Турк Дунёси тушунчасига нуқта қўйилади. Маркзий Осиё давлатлари Хитой ва Россиянинг тўла вассаларига айланишади. Қибрис ва яна бир қатор ҳудудлар юнонлар қўлига ўтади.

Расмда – Эрдўғоннинг чап тарафида Бинали Йилдирим, ўнг тарафида Кемал Қиличдорўғли ва Давлат Боғчали.