02 June 2016
01:18 - Туркия яна кеч қолди: Месхет туркларини Туркиянинг шарқий қисмига кўчириш бошланганга ўхшайди, бундай ишни 70 йил аввал ўзбекларни кўчиришдан бошлаш керак эди
Туркиянинг энг катта газетаси “Миллиёт” хабар қилишича, бу мамлакатнинг ғарбида жойлашган Бурса шаҳрида яшовчи месхет туркларининг 30 оиласи шарққа, аниқроғи, Ван кўли, Эрон ва Ироқ чегараларига яқин бўлган Битлис вилоятига кўчирилибди. Турк месхетлари жойлаштирилаётган ҳудудларни яқинда Туркия ҳарбий кучлари курд террористларидан тозалашган экан. Улар террорчилардан тозаланган қишлоқларда жойлашадилар ва шу ерда қишлоқ хўжалигини ривожлантириш билан шуғулланадилар.

Хабарда айтилмаса ҳам тушунса бўладики, кўчирилган турк месхетлари айниқса ҳозирги босқичда Туркия қуролли кучларининг ҳимояси остида бўладилар ва бундан ҳам муҳими, расман очиқланмаган давлат дастури бўйича, бу тарафларга туркларни кўчириш катта масштабда давом эттирилади. Айниқа, Озорбайжон билан чегарадош Ағри каби вилоятларда бундай иш тезда қилиниши керак.

Аслида, дейди, мухбиримиз, бу масалада турклар жуда кеч қолдилар. Ўтган асрнинг 40-чи йиллари охирида Туркиянинг Ўртаер денгизи бўйидаги Адана вилоятига 30-чи йилларда Марказий Осиёда коммунистлар зулмидан қочиб, Афғонистонда яшаётган ўзбекларнинг катта бир гуруҳи кўчирилган эди. Аммо, Туркия давлатининг уларни Аданага кўчиришдан бошқа ҳеч қандай дастури бўлмагани сабабли, ўзбеклар у ерда ерлашолмадилар ва уларнинг кўпчилиги тижорат билан шуғулланиш учун Истанбулга кўчиб кетдилар.

Агарда ўша пайтдаёқ Туркия давлат миқёсидаги дастур доирасида Марказий Осиёдан туркий гуруҳга кирувчи миллатларни кўчириш билан шуғулланса эди, Туркиянинг шарқида аҳолининг миллий таркиби бутунлай бошқача бўлган бўларди, курд террористлари ҳозиргидаги каби кучга эга бўлолмасдилар.

Тўғри, ўша пайтда Туркия давлатининг бундай катта дастурларни амалга ошириш учун етарлича маблағи ҳам бўлмаган бўлса керак. Ҳозир ҳам, Туркия бундай кучга эга эмас. Бундай ишни Турк Дунёси мамлакатлари биргалашиб қилишлари керак, аммо Турк Дунёсида бирлик-баробарлик йўқ.

Лекин, барибир шу йўналишда ишлар давом эттирилиши шарт, Ўзбекистонда Ислом Карим раҳбарлигида ҳукм сураётган тожиклар режими йўқ қилингач, ўзбекларга Россия ва Қозоғистонда мардикорчилик қилиш ўрнига, Туркиянинг шарқини гуллатиш вазифаси берилса, бутун Турк Дунёси учун катта иш бўларди.

Ҳа, минг афсуски, Турк Дунёсининг келажаги билан жиддий шуғулланадиган сиёсий элита ҳам йўқ. Бор бўлса эди, “Бирлик” Партияси лидери Абдураҳим Пўлатнинг ўтган асрнинг 90-чи йилларида “Турк атом бомбаси яратиш вақти ҳам келди” деган сўзларидан керакли хулоса чиқарилган бўларди.

Расмда – Бурсадан Битлисга кўчаётган месхет турклари. Туркияда уларни “аҳиска турклари” дейишади.