16 April 2016
19:15 - Нефтга боғланиб қолган бечора дунёнинг кўзи - эртага Дохада бўладиган нефть саммитида, аслида, “Ҳаракат” сайтида бўлиши керак

Россия, Саудия Арабистони, Эрон каби давлатларни қўйиб туринг, ҳатто АҚШдек давлатнинг иқтисоди нефтга, тўғрироғи нефтнинг нархига боғланиб қолгани, Нью-Йорк фондлар биржасининг, айни замонда, АҚШ иқтисодининг аҳволини ўзида акс эттирувчи Dow Jones индексининг жаҳон бозорларидаги нефть нархига қараб бир пастга, бир юқорига кескин тушиб кетаётганини кўп марта ёзган эдик.

Шунинг учун эртага Қатар давлатининг пойтахти Дохада “нефть саммити” деб айтилаётган йиғилиш ҳамманинг диққат марказида эканлигини гапириб ўтиришга ҳам ҳожат йўқ.

Жойи келгани учун эслатиш керакки, Қатарда киши бошига Ялпи Ички Маҳсулот ҳажми 144 минг 400 долларга тенг, яъни дунёда биринчи ўринда. Бечора Ўзбекистонимизда бу кўрсатгич 2 минг 440 долларга тенг. Яъни, Қатардан 60 марта орқадамиз. Шундай экан, Қозоғистондан 8 баравар орқада эканлигимизни гапиравериш ҳам кулгили бўлса керак.

Қатар нефть қазиб олиш бўйича жаҳонда 21-чи ўринда туради. Шу сабабли, нефть саммитининг Дохада ўтказилиши, бу давлатнинг нефть соҳасидаги кучига боғлиқ эмас.

Хуллас, эртага Қатарда нефть заҳиралари бўйича кўзга кўринган давлатларнинг йиғилиши бўлади, Ғарбда буни “саммит”, турклар “зирва” дейишади.

Бу зирванинг мақсади – нефть заҳираларидан нефть олишини чеклаш ва ҳатто камайтириш. Агар нефть камайса, унинг жаҳон бозоридаги нархи тушиши тўхтаб, балки, юқорига кўтарилишга бошлашига умид қилинмоқда.

Қаранг, дунёда сўнги йилларда нефтдан фойдаланиш даражаси кескин ошгани ҳам йўқ, кескин камайгани ҳам йўқ, аммо Ғарбнинг Россияга қарши кириган санкцияларидан кейин нефтнинг нархи тахминан 3 бараварга тушиб кетди. Шундан кейин, иқтисоди нефтнинг нархига боғлиқ бўлган мамлакатлар нефт қазиб олишни кўпайтиришга бошлашди. Бунинг натижасида эса, нефтнинг нархи ундан ҳам баттар туша бошлади.

Эртага Дохада бўладиган зирва шу муаммоларга ечим қидирса керак. Аммо, олдиндан айтиш мумкинки, ечим тополмайдилар. Чунки, муаммо нефтда эмас, сиёсатда. Дунё сисёсати глобаллашиб бормоқда, дунё сиёсатчилари эса, ҳали ҳам эски тушунчалар доирасида, масалан, нефтнинг нархини нефть ишлаб чиқаришни кўпайтириш ёки камайтириш орқали назорат қилишдек ибтидоий нарсалар билан машғуллар.

Шундай экан, дунё сиёсатчиларини “Ҳаракат” Агентлигининг таҳлилларини ўрганишга чақириш фойдалироқ бўлмайдими?

Расмда – Доха шаҳридан бир кўриниш. Унинг олдида Нью-Йорк ҳам ип ечолмай қолаётганини тушуниш қийин эмас.